Van idee tot werkelijkheid
De Gereformeerde Kerk Vrijgemaakt in Lelystad nam in september 2005 na een voorbereidingstijd van ruim zes jaar haar nieuwe kerkgebouw De Lichtbron in gebruik. Het architectenbureau Roos en Ros uit Oud Beijerland ontwierp de kerk vanuit een eigentijdse visie op kerkelijke bouwkunst. Eenvoud en functionaliteit, monumentaliteit, bijzondere daglichttoetreding en een monochrome kleurstelling kenmerken het kerkgebouw. Markant is de brede wand voor in de kerk, die in het midden wordt doorsneden door een groot glazen kruis, waardoor licht van buitenaf de kerkzaal binnenschijnt. Voor deze wand bevindt zich een podium waar het liturgisch centrum is gesitueerd.
Het liturgisch centrum bestaat uit een preekstoel, doopvont, avondmaalstafel met glazen broodschaal en drinkbeker, collectezakstandaard, knielbank en een set bijzettafeltjes. Het ontwerp van het liturgisch centrum werd gebaseerd op de visie van de gemeente op de liturgie. Zo formuleerde de gemeente dat de preekstoel er niet is om de predikant op veilige afstand van de gemeente te houden, maar om zijn nabijheid visueel te ondersteunen. De preekstoel zou eerder transparant moeten zijn dan een gesloten bolwerk en gelegenheid moeten bieden er gemakkelijk achter vandaan te komen.
De gemeente bracht verder in dat het doopvont vanuit de kerkzaal goed zichtbaar zou moeten zijn en royaal water moest kunnen bevatten. De avondmaalstafel zou groot moeten zijn en voldoende ruimte moeten bevatten voor het avondmaalservies, de Statenbijbel en eventuele andere zaken. Verder was het wenselijk dat het liturgisch centrum eenvoudig en sober zou zijn, dat het rust zou uitstralen en een eenheid vormen. Het moest ook zonder al te veel moeite verplaatsbaar zijn en gerealiseerd worden voor een beperkt budget. De afzonderlijke onderdelen moesten bovendien passen bij de architectuur van het kerkgebouw.
Voor het ontwerp ben ik vervolgens uitgegaan van de grote witte wand en het glazen kruis voor in de kerk. De horizontale en verticale richtingen van het kruis liet ik in het liturgisch centrum terugkomen om zo eenheid tussen beide te creëren. Horizontale niveaus kregen een plaats in het tafelblad van de avondmaalstafel en in de vloerplaat van de preekstoel, verticale niveaus in het doopvont en de preekstoel en in de linker achterpoot van de tafel. De horizontale niveaus werden bovendien noten gebeitst, terwijl de verticale blank afgelakt werden.
Een bijzonder onderdeel van het centrum wordt gevormd door een aantal grote glazen objecten met sprekende kleuren: een blauwe doopschaal, een rode avondmaalsbeker en een gele broodschaal. De blauwe doopschaal symboliseert het water van de doop dat de zonden afwast. De gele broodschaal staat voor het brood als symbool van het gebroken lichaam van Christus en de rode drinkbeker verwijst naar de wijn als symbool van het vergoten bloed van Christus.
Verder werd de stoffering van de knielbank de kleur groen meegegeven. Deze kleur symboliseert de wasdom die God geeft aan hen die knielend zijn zegen ontvangen. Dat er alleen in het glaswerk en de knielbank kleuren werden gebruikt, was een bewuste keuze. De symboliek van de kleuren kon zo nog beter tot zijn recht komen.
De collectezakstandaard bestaat uit een metalen frame en een horizontale plaat van hout en bevat acht collectezakken. Deze plaat gaat een relatie aan met de overige horizontale vlakken van het liturgisch centrum.
Zo heb ik getracht een liturgisch centrum te ontwerpen dat aansloot bij de wensen van de gemeente, visueel een eenheid vormde en een aantal eruit springende symbolische kleuraccenten bevatte. Ik zie mijzelf echter slechts als de maker van een huls, waaraan de gemeente vervolgens zelf inhoud kon gaan geven.
Het liturgisch centrum werd op zaterdag 17 september 2005 in gebruik genomen.
Lichtbron, Lelystad, liturgisch centrum: ontwerp Kees Verwey, beeldend kunstenaar; uitvoering: Finitouch interieurbouw, Amersfoort en glasatelier van Tetterode, Amsterdam. Realisatie september 2005.